Nafaka Yükümlülüğünün İhlali (Nafakanın Ödenmemesi Suçu)

Türk Medeni Kanunu uyarınca nafakaya hükmedilmesi durumunda nafaka borçlusu nafaka alacaklısına belirli bir miktarda para ödemekle yükümlü tutulur. Bu ödemenin zamanında yapılmaması, ödemenin aksatılması halinde nafaka alacaklısı nafaka borçlusunu şikayet ederse nafaka yükümlülüğünü yerine getirmemesi sebebi ile nafaka borçlusu taraf hukuken ceza alabilir.

Nafakanın ödenmemesi suç teşkil edeceğinden nafaka borçlusunun belirlenen miktardaki ödemeyi vaktinde yapması gerekir.

Nafaka boşanma davaları ile ilgili olduğunda tedbir nafakası, iştirak nafakası ve yoksulluk nafakası olarak uygulanabilir. Bunun yanı sıra altsoy, üstsoy ya da kardeşin maddi zorluğa düşmesi durumunda bağlanan yardım nafakası farklı bir nafaka türüdür. Yoksulluk nafakası boşanma davaları sürerken ya da dava sonucunda boşanma nedeni ile yoksulluğa düşecek eşe bağlanan paradır.

İştirak nafakası ise boşanma davası sonucunda velayeti alan eşe çocukların yaşam masraflarını karşılamak amacıyla ödenir. Bu nafakayı velayet kendisinde olmayan eş öder. Tedbir nafakası hâkimin resen karar verebileceği ve boşanma davası sürerken eş ve çocukların zorda kalmaması için bağlanan nafaka türüdür.

 

Nafaka Yükümlülüğünün İhlali Suçu ve Cezası

Nafaka ödenmediğinde nafaka yükümlüsü suç işlemiş olur. Nafaka Türk Medeni Kanunu uyarınca bağlanabilen maddi bir destektir. Nafaka yükümlülüğü yasa gereği kişiye yüklenebilir. Nafaka kararı mahkeme tarafından verilir ve bu karar uygulanırken kurallara uyulması gerekir.

İcra ve İflas Kanunu 344. Madde uyarınca nafaka yükümlülüğünün ihlal edilmesi cezalandırılır. Nafaka borçlusu nafaka alacaklısına belirlenen miktardaki nafaka ödemesini yerine getirmekle yükümlüdür.

 

Nafaka Nedir?

Türk Medeni Kanunu kapsamında aile birliğinin sonlandığı durumlarda aile hukukundan kaynaklanan nafakaya hükmedilebilir. Nafaka ekonomik açıdan zorluğa düşen eşe ya da çocuklara bağlanan maddi bir yardımdır.

Bunun yanı sıra boşanma davasının sonuçlarına bağlı olarak bağlanan nafaka türlerine ek olarak altsoy, üstsoy ya da kardeşin maddi açıdan zorda olması durumunda hükmedilebilen nafaka, yardım nafakasıdır ve bu nafaka boşanma davalarını ilgilendiren nafakalardan farklıdır.

 

Nafaka Türleri Nelerdir?

Nafaka boşanma davası nedeni ile bağlandığında eşin ya da çocukların geçimi için yapılan maddi destektir. Boşanma davası sürerken ya da dava sonucuna bağlı olarak bağlanacak nafaka eşin boşanma nedeni ile yoksulluğa düşmesi sebebi ile olabileceği gibi çocukların yaşam masraflarına destek olmak için de öngörülebilir.

Aile hukuku kapsamında olan nafaka kişisel bir borç olarak kabul edilir. Türk Medeni Kanunu uyarınca nafaka aile birliğinin sonlanması durumunda bağlanabilir. Tedbir nafakası Türk Medeni Kanunu 169. Madde uyarınca düzenlenen bir nafaka türüdür. TMK 175 ise yoksulluk nafakasını ilgilendiren kanun maddesidir. Nafaka türleri şunlardır:

• Yoksulluk nafakası,
• Tedbir nafakası,
• İştirak nafakası,
• Yardım nafakası.

 

Nafaka Yükümlülüğünün İhlali Suçunda Koşullar

Nafaka borçlusu nafaka alacaklısına kanunda öngörülen sürelerde nafaka ödemekle yükümlü tutulur. Bu yükümlülüğü yerine getirmediğinde suç işlemiş olur. Nafaka yükümlülüğünün ihlali suçu işlendiğinde birtakım koşulların varlığına bakılmaktadır.

• Nafaka yükümlülüğünün yerine getirilmediğine dair bir icra takibi başlatılmış olmalıdır,
• Mahkeme tarafından nafaka ödeneceğine dair bir mahkeme kararı olmalıdır,
• Nafaka borçlusuna borcunu ödemesi yönünde bir tebligat yapılmış olmalıdır,
• Nafaka borcu yerine getirilmemiş olmalıdır,
• Cezayı ortadan kaldırabilecek sebepler olmamalıdır.

 

Nafaka Yükümlülüğünün İhlali Suçu Yargılama

Nafaka yükümlülüğünün ihlali suçunu nafaka borçlusu işleyebilir. Nafaka borçlusu nafaka alacaklısına karşı ödemekle yükümlü olduğu nafaka borcunu ifa etmediğinde kanunda öngörülen koşullar oluşmuşsa ceza alabilir.

Bu suç resen soruşturulmaz. Nafaka alacaklısının şikayetinin ardından nafaka borçlusuna yönelik hukuki işlemler başlatılabilir. İcra İflas Kanunu 344. Madde uyarınca nafaka yükümlülüğü ile ilgili dava zamanaşımı süresi de açıklanır.

Dava açılacağı zaman nafaka alacaklısı yetkili ve görevli icra mahkemesine başvurmalıdır. Bu başvuru yazılı ya da sözlü olarak yapılabilir. Takibi şikâyete bağlı suçlardan biri olan nafaka yükümlülüğünün ihlali suçunda İcra Ceza Mahkemesi aracılığı ile dava görülür.

 

Nafaka Yükümlülüğünün İhlali Zamanaşımı

İcra Ceza Mahkemesi tarafından görülen nafaka yükümlülüğünün ihlali suçu için başvuru süresine uyulması gerekir. Aksi durumda dava zamanaşımına uğramak mümkündür. Nafaka alacaklısı fiili öğrendikten sonra 3 ay içinde ya da her halükârda fiilin işlendiği tarihten itibaren bir yıl geçtikten sonra zamanaşımı söz konusu olmaktadır.

Mahkeme kararı ile bağlanan nafaka ödenmediğinde icra takibi başlatılır. İcra takibi ile tahsil edilememesi durumunda ise nafaka borçlusunun şikâyet edilmesi sonucunda nafaka borçlusu tazyik hapsine çarptırılabilir.

İcra ceza mahkemesi tazyik hapsi verdiğinde ve kararın kesinleşmesinin ardından iki yıl geçerse yerine getirilmemektedir. Nafaka borçlusu nafaka alacaklısına borcunu ödemediğinde üç aya kadar tazyik hapis verilebilmektedir.

Hapis kararı verildikten sonra ve uygulanırken nafaka borçlusu borcunu öderse hapis cezası sonlandırılarak borçlu tahliye edilmektedir. Nafaka, yasadan kaynaklanan ve mahkeme kararı ile uygulanan yasal bir yükümlülüktür.

Nafaka alacaklısı olan taraf nafaka alacağının ödenmediğini iddia ettiğinde bunu ispat etmekle yükümlü olmaktadır. Bu tür bir durumla karşılaşıldığında öncelikle nafaka bağlandığına dair bir mahkeme kararının varlığına bakılmaktadır.

 

Tedbir Nafakası Ödenmezse Ne Olur?

Tedbir nafakası boşanma davası sürerken hâkimin resen hükmedebileceği bir nafaka türüdür. Tedbir nafakasına boşanma davası sürerken eş ve çocukların zorluğa düşmemesi için hükmedilmektedir.

Çekişmeli boşanma davalarında süreç uzun olur. Ortalama olarak 3-5 yıl aralığında sonuçlanabilen çekişmeli boşanma davaları sırasında aile birliği henüz sonlanmadığından eş ve çocukların zorluk yaşamaması adına tedbir nafakasına hükmedilebilir.

Eşler ayrı yaşadığında ve tedbir nafakası talep eden eşin ayrı yaşama konusunda haklı nedenlerini hukuki açıdan ispatladığında da tedbir nafakasına mahkemece hükmedilebilir. Boşanma davası sırasında bağlanan tedbir nafakası dava sonuçlandığında iştirak nafakası veya yoksulluk nafakasına dönüşür.

Nafaka ödenmediğine dair yapılacak başvuru icra dairesine olduğunda bu mercie bir dilekçe verilmek sureti ile başvurulur. Nafaka borçlusu aleyhine başlatılacak olan icra takibi sırasında borçluya tebligat gerçekleştirilir.

Nafaka borçlusu kendisine tebliğ edilen belgeye itiraz etmezse ve borcunu da ödemediği takdirde icra takibi kesinleşmektedir. Bu durumda icra dairesi aracılığı ile ve cebri icra yolu ile alacağın tahsil edilmesi yoluna gidilir.

Bunun yanı sıra nafaka ödenmediğinde şikâyet tarihi esas alınarak geriye dönük şekilde 3 aylık nafaka ödenmemesi durumunda nafaka borçlusu 3 aylık tazyik hapsine çarptırılabilmektedir. Ciddi sonuçların söz konusu olduğu bu süreçte yetkin ve deneyimli bir aile hukuku avukatından yardım almak oldukça faydalı olacaktır.

 

Yoksulluk ve İştirak Nafakası Ödenmediğinde Ne Olur?

Yoksulluk nafakası boşanma davası sonucunda eşlerden birinin yoksulluğa düşmesi sebebi ile mahkeme tarafından hükmedilen bir nafaka türüdür. Eşlerden kusuru olmayan ya da diğer eşe oranla daha az kusurlu olan taraf yoksulluk nafakası talep ettiğinde boşanma sebebi ile yoksulluğa düşüp düşmediğine bakılır.

Yoksulluk nafakası süresiz olarak bağlanır. Bu nafakanın sonlanması nafaka borçlusu öldüğünde, nafaka alacaklısı evlendiğinde ya da haysiyetsiz bir yaşam sürdüğünde olur. Nafaka borçlusu borcunu ifa etmediğinde kendisine karşı ilamlı icra takibi başlatılabilir.

Bu durumda aranacak koşullardan biri nafaka alacaklısının elinde yoksulluk nafakasına hükmedildiğine dair bir mahkeme kararının olmasıdır. Nafaka borçlusuna ilamlı icra takibi tebliğ edildiğinde icra takibi bir mahkeme kararına dayanılarak başlatılacağı için itiraz edilememektedir.

Borçlunun borcun varlığı dışında itiraz edebilecekleri arasında zamanaşımı süresi bulunur. Bu itirazı yapabilmek için tebliği tarihinden itibaren 7 günlük süre bulunmaktadır. İştirak nafakası ödenmediğinde de izlenebilecek yol yoksulluk nafakası ile aynı olmaktadır.

Nafaka borçlusu borcunu ödemez ise veya belirlenen tutarda bu ödemeyi yapmadığı takdirde nafakanın türü dikkate alınarak ilamlı veya ilamsız icra takibi başlatılır. İcra takibi başlatılmasına rağmen borç ödenmediğinde ise nafaka alacaklısı İcra Ceza Mahkemesi’ne şikâyette bulunabilir. İcra İflas Kanunu 344. Madde uyarınca borçlu borcunu ödemezse tazyik hapis ile cezalandırılabilmektedir.

 

Nafaka Yükümlülüğünün İhlali Yargıtay Kararları

Yargıtay 19. Ceza Dairesinin nafaka yükümlülüğünün ihlaline ilişkin vermiş olduğu 16.03.2017 tarihli kararı şu şekildedir:

Nafaka hükmüne uymamak suçundan sanık …’in yapılan yargılaması neticesinde, sanığın daha önce nafaka yükümlülüğünü yerine getirmemek eyleminden dolayı İstanbul 6. İcra Ceza Mahkemesi’nin 2012/85-185 sayılı ilâmı ile verilen tazyik hapsi cezasının infaz edilmediği gerekçesiyle şikâyet hakkının düşürülmesine ilişkin İstanbul 15. İcra Ceza Mahkemesinin 08/10/2015 tarihli ve 2014/768 esas, 2015/576 sayılı kararına vaki itirazın reddine dair mercii İstanbul 16. İcra Ceza Mahkemesi’nin 12/11/2015 tarihli ve 2015/80 değişik iş sayılı kararı aleyhine Adalet Bakanlığının 31/05/2016 gün ve 691 sayılı kanun yararına bozma istemini içeren yazısı ekindeki dava dosyası Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının 14/06/2016 gün ve KYB.2016-243655 sayılı ihbarnamesi ile dairemize gönderilmekle okundu.

Anılan ihbarnamede;

Yargıtayın yerleşik içtihatlarına nazaran ödenmeyen her güncel aylık nafaka için yeni şikâyet süresinin başlayacağı, 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu’nun 344. maddesinde” Nafakaya ilişkin kararların gereğini yerine getirmeyen borçlunun, alacaklının şikâyeti üzerine, üç aya kadar tazyik hapsine karar verilir. Hapsin tatbikine başlandıktan sonra kararın gereği yerine getirilirse, borçlu tahliye edilir.” şeklinde hükme yer verildiği, aynı borç nedeniyle uygulanan tazyik hapsi cezasının süresinin 3 ayı geçemeyeceğine yönelik 2004 sayılı Kanun’un 340. maddesinde yeralan benzer bir hükmün nafaka hükmüne uymamak suçu yönünden öngörülmediği, 01/06/2005 tarihinde yürürlüğe giren 5358 sayılı Kanun ile değişiklik öncesi 2004 sayılı Kanun’un 344. maddesinde “Nafaka vermeye mahkum olup da ilamda gösterilen ödeme şartlarına riayet etmeyen borçlu, alacaklının şikayeti üzerine icra mahkemesince tarafların hal ve vaziyetlerine göre on günden üç aya kadar hafif hapse mahkum edilir. Cezanın infazından sonra işleyecek nafaka hakkında aynı hüküm cereyan eder.” şeklindeki düzenleme gereğince, nafaka yükümlülüğünün ihlali suçlarında önceden verilen tazyik hapsinin infaz edilmesi şartının arandığı, ancak bahse konu kanun değişikliği ile infaz şartının kaldırılmış olduğu gözetilmeksizin yazılı şekilde karar verilmesinde isabet görülmediği gerekçesiyle 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 309.maddesi uyarınca anılan kararın kanun yararına bozulması isteminde bulunulmakla gereği görüşülüp düşünüldü;

Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının kanun yararına bozma istemine dayanan ihbarname içeriği yerinde görüldüğünden, İstanbul 16. İcra Ceza Mahkemesi’nin 12/11/2015 tarihli ve 2015/80 değişik iş sayılı kararının CMK’nın 309/4-d. maddesi uyarınca aleyhe tesir etmemek üzere BOZULMASINA, 16/03/2017 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

 

Sıkça Sorulan Sorular

 

Nafaka Ödenmezse Ne Olur?

Nafaka yükümlülüğüne aykırı davranmak, yükümlü hakkında üç aya kadar tazyik hapsine hükmedilmesine neden olabilir. Hükmedilecek tazyik hapis cezasının süresi en fazla üç aydır.

 

Nafaka Borcu Taksitle Ödenir mi?

Nafaka çoğu zaman peşin ve aylık olarak ödenir. Fakat taksitle yahut toplu olarak ödenmesi yönünde de karar verilebilir.

 

Nafaka Davası Kaç Yıl Sonra Açılır?

Nafaka artırım talebiyle dava açılacak olması halinde herhangi bir zamanaşımı süresi söz konusu değildir. Bu bakımdan, nafakaya hükmedilmesini takiben herhangi bir zamanda dava açılabilir.